ଭାରତରେ ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାରର ବାମପନ୍ଥୀ ଅଛନ୍ତି । ବାମପନ୍ଥୀମାନେ ମାଓବାଦ, ମାର୍କ୍ସବାଦ, ଲେନିନବାଦ, ବୋଲସେଭିକବାଦ, ଷ୍ଟାଲିନବାଦ, ନକ୍ସଲବାଦ ଏବଂ ମାର୍କ୍ସ-ଲେନିନବାଦ ଭଳି ବିଭିନ୍ନ ରୂପ ମାଧ୍ୟମରେ ଭାରତୀୟ ସମାଜରେ ସକ୍ରିୟ ଅଛନ୍ତି। ୧୯୨୦ ରେ ଆରମ୍ଭ ହେବା ପରଠାରୁ ଭାରତୀୟ କମ୍ୟୁନିଷ୍ଟ ପାର୍ଟିର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଭାରତର ସ୍ୱାଧୀନତା କିମ୍ବା ଭାରତୀୟ ସ୍ୱରାଜ ନୁହେଁ ବରଂ ତତ୍କାଳୀନ ସୋଭିଏତ ପ୍ରତି ବିଶ୍ୱସ୍ତତା ଏବଂ ସମର୍ପଣ ଥିଲା। ସେଥିପାଇଁ ଯେତେବେଳେ ଆମେ ଭାରତର ପରାଧୀନତାର ଶେଷ ଦଶନ୍ଧିରେ ସ୍ୱାଧୀନତା ଆନ୍ଦୋଳନର ଏକ ବୃହତ ପରିଣାମ ଦେଖିଲୁ, ବାମପନ୍ଥୀ ଗୋଷ୍ଠୀ ଏଥିରେ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ଭାବେ ଅନୁପସ୍ଥିତ ଥିଲେ। 

Communist, Indian independence, communist betrayal of India, leftist

୧୯୪୨ ମାର୍ଚ୍ଚ ଶେଷରେ ବ୍ରିଟିଶ ସରକାରଙ୍କ କ୍ରିପ୍ସ ମିଶନ ଦ୍ୱାରା ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ଭାରତୀୟ ସହଯୋଗ ଏବଂ ବିଶ୍ୱଯୁଦ୍ଧ ୨ ରେ ସେମାନଙ୍କ ପ୍ରୟାସ ପାଇଁ ସମର୍ଥନ ସୁରକ୍ଷିତ କରିବାପାଇଁ ଏକ ବିଫଳ ପ୍ରୟାସ ଥିଲା। ଏହି ମିଶନର ନେତୃତ୍ୱ ଜଣେ ବରିଷ୍ଠ ମନ୍ତ୍ରୀ ସାର୍ ଷ୍ଟାଫୋର୍ଡ କ୍ରିପ୍ସ ନେଇଥିଲେ ଏବଂ ସେ ସିପିଆଇର ତତ୍କାଳୀନ ସାଧାରଣ ସମ୍ପାଦକ ପିସି ଯୋଶୀଙ୍କ ସହ ସମ୍ପର୍କ ସ୍ଥାପନ କରିବାରେ ସଫଳ ହୋଇଥିଲେ। କ୍ରିପ୍ସ ବ୍ରିଟିଶ ସରକାରଙ୍କୁ ଅନୁରୋଧ କରିଥିଲା ଯେ ୧୯୪୨ ଏପ୍ରିଲ ୬ରେ ଦିଲ୍ଲୀରେ କ୍ରିପ୍ସଙ୍କ ସହ ସାକ୍ଷାତକାର ପାଇଁ ପିସି ଯୋଶୀ ଗିରଫ ୱାରେଣ୍ଟ ସ୍ଥଗିତ ରଖନ୍ତୁ। ଏହିସାକ୍ଷାତକାର ପରେ ବ୍ରିଟିଶମାନେ କମ୍ୟୁନିଷ୍ଟମାନଙ୍କ ପ୍ରତି ଅଧିକ ନରମ ହୋଇଗଲେ। ଏହାପରେ ଜୁନ୍ ୮, ୧୯୪୨ରେ କମ୍ୟୁନିଷ୍ଟ ନେତାମାନଙ୍କୁ ମୁକ୍ତ କରିଦିଆଗଲା ଏବଂ କୌଣସି କାର୍ଯ୍ୟାନୁଷ୍ଠାନ ଗ୍ରହଣ କରାଗଲା ନାହିଁ। ୧୯୪୦ ଦଶକରେ, ଯେତେବେଳେ ବ୍ରିଟିଶ ଶକ୍ତି ବିରୁଦ୍ଧରେ 'ଭାରତ ଛାଡ ଆନ୍ଦୋଳନ' ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା, ଭାରତୀୟ ବାମପନ୍ଥୀ ଦଳ ଏବଂ ବାମପନ୍ଥୀ ବିଚାରକମାନେ ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନରୁ ନିଜକୁ ଦୂରେଇ ରଖିଥଲେ । ବାମପନ୍ଥୀମାନେ କେବଳ ନିଜକୁ ଦୂରେଇ ଦେଇନଥିଲେ, ବରଂ ସୋଭିଏତର କମ୍ୟୁନିଷ୍ଟ ଶକ୍ତି ପ୍ରତି ଭାରତୀୟ ବାମପନ୍ଥୀଙ୍କ ବିଶ୍ୱସ୍ତତା ହେତୁ ବ୍ରିଟିଶ ଶକ୍ତିକୁ ସମର୍ଥନ କରିବା ମଧ୍ୟ ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲେ।

ବାସ୍ତବରେ, ଦ୍ୱିତୀୟ ବିଶ୍ୱଯୁଦ୍ଧ ସମୟରେ ଜର୍ମାନୀର ଏକଛତ୍ରବାଦୀ ହିଟଲର ଏବଂ ସୋଭିଏତ ୟୁନିୟନର ଏକଛତ୍ରବାଦୀ ଶାସକ ଷ୍ଟାଲିନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଏକ ଗୁପ୍ତ ଚୁକ୍ତି ହୋଇଥିଲା, ଯାହା ଅଧୀନରେ ସୋଭିଏତମାନେ ହିଟଲରଙ୍କୁ ସମର୍ଥନ କରିଥିଲେ। ଏହି ଗୁପ୍ତ ଚୁକ୍ତି ହେତୁ, ସୋଭିଏତ ପଥ ଅନୁସରଣ କରି ଭାରତୀୟ ବାମପନ୍ଥୀମାନେ ହିଟଲରଙ୍କ ଶତ୍ରୁ ବ୍ରିଟିଶ ଶକ୍ତିକୁ ମଧ୍ୟ ସେମାନଙ୍କର ଶତ୍ରୁ ଭାବରେ ବିବେଚନା କରିଥିଲେ, କିନ୍ତୁ 'ଅପରେସନ୍ ବାରବରୋସା' ପରେ ସବୁକିଛି ବଦଳି ଯାଇଥିଲା। 

ହିଟଲର ମଧ୍ୟ ସୋଭିଏତ ଉପରେ ଆକ୍ରମଣ କରିଥିଲେ ଏବଂ ଏହା ପରେ ଷ୍ଟାଲିନ୍ ବ୍ରିଟିଶ ଶକ୍ତିର ସାହାଯ୍ୟ ଲୋଡିଥିଲେ। ଏହି ଘଟଣା ପରେ ଭାରତୀୟ କମ୍ୟୁନିଷ୍ଟ ପାର୍ଟି ମଧ୍ୟ ନିଜର ଆଭିମୁଖ୍ୟ ବଦଳାଇ ବ୍ରିଟିଶମାନଙ୍କୁ ସମର୍ଥନ କରିବା ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲା। ଏହି ସମୟରେ ଯେତେବେଳେ ଭାରତରେ ବ୍ରିଟିଶମାନଙ୍କ ବିରୁଦ୍ଧରେ 'ଭାରତ ଛାଡ ଆନ୍ଦୋଳନ' ଭଳି ବୈପ୍ଳବିକ କାର୍ଯ୍ୟକଳାପ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା, ସେତେବେଳେ ଭାରତୀୟ ବାମପନ୍ଥୀମାନେ ସୋଭିଏତକୁ ଖୁସି କରିବା ପାଇଁ ଏହି ସମସ୍ତ ବୈପ୍ଳବିକ କାର୍ଯ୍ୟକଳାପରୁ ନିଜକୁ ଦୂରେଇ ରଖିଥିଲେ ।

ଗୋଟିଏ ପଟେ ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧୀଙ୍କଠାରୁ ଆରମ୍ଭ କରି ସୁଭାଷ ଚନ୍ଦ୍ର ବୋଷ ଏବଂ ଦେଶର ଲକ୍ଷ ଲକ୍ଷ ଲୋକ ଦେଶର ସ୍ୱାଧୀନତା ପାଇଁ ଲଢୁଥିଲେ, ଅନ୍ୟପଟେ ଭାରତୀୟ ବାମପନ୍ଥୀମାନେ ବ୍ରିଟିଶମାନଙ୍କୁ ସମର୍ଥନ କରୁଥିଲେ। ଏହି ବିଶ୍ୱଯୁଦ୍ଧ ସମୟରେ ଗୋଟିଏ ପାର୍ଶ୍ୱରେ ଜର୍ମାନୀ, ଜାପାନ ଏବଂ ଇଟାଲୀର ସୈନ୍ୟବାହିନୀ ଥିଲେ ଏବଂ ଅନ୍ୟ ପଟେ ସୋଭିଏତ ୟୁନିୟନ, ବ୍ରିଟେନ, ଫ୍ରାନ୍ସ ଏବଂ ଆମେରିକାର ସୈନ୍ୟବାହିନୀ ଥିଲେ ।

ଭାରତୀୟ ବାମପନ୍ଥୀଙ୍କ ସ୍ୱାଧୀନତା ସଂଗ୍ରାମକୁ ବିରୋଧ କରିବା ଏବଂ ବ୍ରିଟିଶମାନଙ୍କୁ ସମର୍ଥନ କରିଥିବାରୁ କମ୍ୟୁନିଷ୍ଟ ପାର୍ଟି ମଧ୍ୟ ବ୍ରିଟିଶ ଶକ୍ତିରୁ ପୁରସ୍କାର ପାଇଥିଲା। ବ୍ରିଟିଶ ମାନେ ଭାରତର କମ୍ୟୁନିଷ୍ଟ ପାର୍ଟି ଉପରେ ଥିବା ସମସ୍ତ ପ୍ରତିବନ୍ଧକ ଉଠାଇ ଏହାକୁ ମାନ୍ୟତା ପ୍ରଦାନ କରିଥିଲେ।

ଏହା ପରେ କମ୍ୟୁନିଷ୍ଟ ପାର୍ଟି ଏହାର ପ୍ରଚାର ଏବଂ ରଣନୀତି ନୂତନ ଭାବରେ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ କରିବା ଆରମ୍ଭ କଲା। ସେ ସମଗ୍ର ଦେଶରେ ଚାଲିଥିବା ଆନ୍ଦୋଳନ ଉପରେ ଆଙ୍ଗୁଠି ଦେଖାଇ ନେତାଜୀ ସୁଭାଷ ଚନ୍ଦ୍ର ବୋଷଙ୍କୁ ମଧ୍ୟ ଦୁର୍ବ୍ୟବହାର କରିଥିଲେ। ଅବିଭକ୍ତ ସିପିଆଇର ମୁଖପତ୍ରରେ ସୁଭାଷ ଚନ୍ଦ୍ର ବୋଷ ଜାପାନର ଜେନେରାଲ ଟୋଜୋଙ୍କ ହାତ ଧରି ଚାଲୁଥିବା ଏକ ଅପମାନଜନକ ସ୍କେଚ୍ ପ୍ରକାଶ କରାଯାଇଥିଲା, ସମାନ ପତ୍ରିକାର ଅନ୍ୟ ଏକ ଚିତ୍ରରେ ବୋଷଙ୍କୁ ନାଜି ହାକେଙ୍କ୍ରୁଜ୍ ପିନ୍ଧିଥିବା ଜଣେ ବ୍ୟକ୍ତି ଏକ ସର୍କସରେ ଫିଙ୍ଗି ଥିବାର ଦେଖାଯାଇଥିଲା। ଯେତେବେଳେ ସମଗ୍ର ଦେଶ ବ୍ରିଟିଶମାନଙ୍କ ବିରୁଦ୍ଧରେ ସଂଘର୍ଷ କରୁଥିଲା, ସେତେବେଳେ ଭାରତୀୟ କମ୍ୟୁନିଷ୍ଟ ପାର୍ଟି ବ୍ରିଟିଶମାନଙ୍କ ସମର୍ଥନରେ "ନ୍ୟାସନାଲ ୟୁନିଟି ୱିକ୍" ବା 'ଜାତୀୟ ଏକତା ସପ୍ତାହ' ପରି କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ଆୟୋଜନ କରୁଥିଲା।

ବାମପନ୍ଥୀମାନଙ୍କର ଏହି ଭାରତ ବିରୋଧୀ କାର୍ଯ୍ୟକଳାପକୁ ଦୃଷ୍ଟିରେ ରଖି କମ୍ୟୁନିଷ୍ଟ ପାର୍ଟିକୁ ନେଇ ଦେଶର ଜନସାଧାରଣଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ସନ୍ଦେହ ଆସିବା ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା, ଯାହା ପରେ ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧୀ କମ୍ୟୁନିଷ୍ଟ ନେତା ପିସି ଯୋଶୀଙ୍କୁ ଏକ ଚିଠି ଲେଖି କମ୍ୟୁନିଷ୍ଟ ପାର୍ଟିର ଆଭିମୁଖ୍ୟ ଏବଂ ରଣନୀତି ସ୍ପଷ୍ଟ କରିବାକୁ କହିଥିଲେ। ଏହା ପରେ ଯୋଶୀ ଚିଠିର ଉତ୍ତର ଦେଇଥିଲେ ସତ କିନ୍ତୁ ଦଳର ରଣନୀତି ବିଷୟରେ ବିସ୍ତୃତ ଭାବରେ କହିନଥିଲେ।

ଡିସେମ୍ବର ୧୨, ୧୯୪୫ରେ ଡକ୍ଟର ଭୀମରାଓ ଆମ୍ବେଦକର ମଧ୍ୟ ବାମପନ୍ଥୀମାନଙ୍କ ବିଷୟରେ ଏକ ସମାବେଶରେ ଲୋକଙ୍କୁ ଚେତାବନୀ ଦେଇଥିଲେ। "ମୁଁ ଆପଣଙ୍କୁ ଚେତାବନୀ ଦେବାକୁ ଚାହୁଁଛି ଯେ ଆପଣ କମ୍ୟୁନିଷ୍ଟମାନଙ୍କଠାରୁ ଦୂରେଇ ରୁହନ୍ତୁ କାରଣ ସେମାନେ ଗତ କିଛି ବର୍ଷର କାର୍ଯ୍ୟ ଦ୍ଵାରା ଶ୍ରମିକମାନଙ୍କୁ କ୍ଷତି ପହଞ୍ଚାଉଛନ୍ତି। ମୁଁ ନିଶ୍ଚିତ ଯେ କମ୍ୟୁନିଷ୍ଟମାନେ ସେମାନଙ୍କର ଶତ୍ରୁ।" ବାବାସାହେବ ଆମ୍ବେଦକର ସ୍ପଷ୍ଟ ଭାବରେ କହିଥିଲେ ଯେ ଭାରତୀୟ କମ୍ୟୁନିଷ୍ଟମାନଙ୍କର ନିଜର କୌଣସି ନୀତି ନାହିଁ, ସେମାନେ ରୁଷରୁ ସମସ୍ତ ଚେତନା ପାଆନ୍ତି।

୧୯୪୮ରେ ଭାରତ ସ୍ୱାଧୀନ ହେବାର କିଛି ମାସ ମଧ୍ୟରେ, ବି ଟି ରଣଦୀଭଙ୍କ ନେତୃତ୍ୱରେ ସିପିଆଇ ସ୍ଵାଧୀନତାକୁ ନକଲି ଏବଂ ପ୍ରହସନ ବୋଲି କହି ୟେ ଆଜାଦି ଝୁଟି ହୈ ବୋଲି ସ୍ଳୋଗାନ ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲା ଏବଂ ଯୁକ୍ତି କରିଥିଲା ଯେ ଭାରତର ପରିସ୍ଥିତି ଏକ ସଶସ୍ତ୍ର ବିପ୍ଳବ ପାଇଁ ଉପଯୁକ୍ତ ।

ବାସ୍ତବରେ, ଭାରତୀୟ କମ୍ୟୁନିଷ୍ଟ ପାର୍ଟିର ସ୍ଥାପନା ଏକ ଆନ୍ତର୍ଜାତୀୟ କମ୍ୟୁନିଷ୍ଟ ସମ୍ମିଳନୀ ପରେ ସ୍ଥାପିତ ହୋଇଥିଲା, ଯାହାର ମୁଖ୍ୟ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଥିଲା ସୋଭିଏତ ୟୁନିଅନର କମ୍ୟୁନିଷ୍ଟ ଧାରଣାକୁ ବିସ୍ତାର କରିବା, ଯେଉଁଥିପାଇଁ ଭାରତୀୟ ବାମପନ୍ଥୀମାନେ ସର୍ବଦା ସୋଭିଏତ ନେତାଙ୍କ ନିର୍ଦ୍ଦେଶ ପାଳନ କରୁଥିଲେ। 

ଭାରତୀୟ ବାମପନ୍ଥୀମାନେ ତାଙ୍କର ନୀତି, ରଣନୀତି ଏବଂ ଚିନ୍ତାଧାରାକୁ ଭାରତୀୟ ରୂପ ସହିତ ଖାପ ଖୁଆଇ ନଥିଲେ ବରଂ ସୋଭିଏତ ନୀତି ଅନୁସରଣ କରିଥିଲେ। ଏପରିକି ଯେତେବେଳେ ଭାରତର ସ୍ୱାଧୀନତା ସଂଗ୍ରାମରେ ସଂଘର୍ଷର ସମୟ ଆସିଲା ଭାରତୀୟ ବାମପନ୍ଥୀମାନେ ଭାରତ ଉପରେ ସୋଭିଏତର କମ୍ୟୁନିଷ୍ଟ ପାର୍ଟିକୁ ପସନ୍ଦ କଲେ, ଏବଂ ଖୋଲାଖୋଲି ଭାବରେ ଭାରତର ଶତ୍ରୁମାନଙ୍କୁ ସମର୍ଥନ କରିବା ସହ ଭାରତ ବିରୋଧୀ କାର୍ଯ୍ୟକଳାପରେ ଲିପ୍ତ ଥିଲେ। 

References :-